Activiteiten 2020

Andere geplande activiteiten zijn afgelast wegens het coronavirus.

WAAR KOMEN ONZE FAMILIENAMEN VANDAAN?

LEZING DOOR PROF. DR. MAGDA DEVOS.
WANNEER: VRIJDAG 6 MAART OM 20 UUR.
WAAR: MEDIABOX VAN DE WATTENFABRIEK, SOLLEVELD 35, HERZELE.
INKOM: LEDEN € 3, NIET-LEDEN € 5,

Ooit was er een tijd dat mensen met één enkele naam door het leven gingen. Dat was een Germaanse naam zoals Brecht, Boudewijn, Clotilde of Ermelinde en na de kerstening een Bijbelse naam zoals Jan, Pieter, Anna of Elisabeth. Op de duur waren er echter binnen de middeleeuwse gemeenschappen te veel mensen met dezelfde voornaam en drong een nadere onderscheiding zich op. Dat gebeurde door de naamdragers een bijnaam toe te kennen. Zulke bijnamen verwezen naar de vader of de moeder, bv. Jan, de zoon van Matthijs, werd Jan Matthijs genoemd en Brecht, de zoon van Bele (verkorte vorm van Isabele) heette in de volksmond Brecht Bele(n). Zo’n bijnaam kon ook verwijzen naar iemands beroep, bv. De Backer, Timmerman, naar een lichamelijk, karakter- of gedragskenmerk, bv. De Grote, Bruynooghe, Snauwaert, De Vos, naar de plaats van herkomst, bv. Van Parijs, Maldegem, Brusselaars of naar de woonplaats van de naamdrager, bv. Van de Velde, Mortelmans, Opdenakker. Al in de middeleeuwen werden die bijnamen overgeërfd door de volgende generaties. Vanaf het moment dat een bijnaam erfelijk wordt, spreken we van een familienaam. Al onze familienamen gaan dus terug op betekenisvolle bijnamen, die ons iets vertellen over de eerste naamdrager.

In de lezing wordt ingegaan op de grote verscheidenheid in ons familienamenlexicon en op de moeilijkheden die we ondervinden om de oorspronkelijke betekenis van familienamen bloot te leggen. Wat betekenen bv. namen als Naets, Maes, Carlier, De Sutter en Beyens? Ook wordt erop gewezen dat de klankvorm en de opbouw van familienamen iets onthult over de herkomst van de eerste naamdrager. Wie bv. Claeys heet, moet zijn eerste naamdrager in West-Vlaanderen zoeken, want alleen daar is de vorm Klaai inheems voor de heiligennaam Nicolaas. De families De Backer hebben hun bakermat in het Graafschap Vlaanderen, wie Beckers heet stamt van Brabantse of Limburgse voorouders. Namen als Keunen, Colen en Thijsen zijn van Limburgse origine, …

Prof. dr. Magda Devos is ere-professor van de Universiteit Gent. Tot aan haar pensionering was ze hoofddocent in de Nederlandse taalkunde.